Wat is deductief redeneren?
Je hoort steeds vaker dat AI ‘redeneert’ als een mens. Maar wat betekent dat eigenlijk? In dit artikel duiken we in één vorm van redeneren: deductief redeneren. Lees ons andere artikel om meer te leren over inductief redeneren.
Deductief redeneren (van algemeen naar specifiek)
Deductief redeneren werkt top-down. Je begint met een algemene regel en die pas je toe op een specifieke situatie. Als je uitgangspunt klopt, dan is de conclusie ook zeker waar. Deze manier van denken zie je vaak in logica of wiskunde. Denk maar eens aan het klassieke voorbeeld: Alle mensen zijn sterfelijk. Jan is een mens. Dus Jan is sterfelijk. Je begint met een algemene uitspraak en gebruikt die om iets te zeggen over één persoon. Zolang de regel klopt, klopt de conclusie ook.
Bij deductief redeneren komt geen toeval kijken. Je volgt gewoon de logica. Het is dus betrouwbaar, zolang de basis juist is. Je herkent dit ook in oorzaak-gevolg regels of als-dan-redeneringen. Bijvoorbeeld: Als het regent, wordt de straat nat. Het regent nu, dus de straat wordt nat. Ook dit is een duidelijk voorbeeld van deductie.
Deductie in kunstmatige intelligentie
Traditionele of simpelere AI-systemen vertrouwen vaak op deductief redeneren. Een goed voorbeeld is de regelgebaseerde chatbot. Zo’n chatbot beschikt over vooraf ingestelde regels en antwoorden. Zo kan een klantenservice-chatbot als volgt geprogrammeerd zijn: Als de gebruiker vraagt naar de openingstijden, geef dan het antwoord over de openingstijden. Dit is deductie: de bot past een if-then regel toe op een specifieke vraag. Zolang de vraag precies onder een bekende regel valt, is het antwoord van de bot trefzeker en consistent.
Een deductieve (regelgebaseerde) chatbot zal geen onverwachte dingen zeggen buiten de gedefinieerde regels, wat prettig is als je zeker wilt zijn van de output. Het nadeel is natuurlijk dat zo’n bot niet leert. Als een gebruiker iets vraagt dat niet in de regels staat, heeft de bot geen antwoord. En dat kan frustrerend zijn voor de gebruiker!
Doet ChatGPT deductief redeneren?
Hoewel GPT-4o niet deductief redeneert zoals klassieke logica-AI, kan het deductieve redeneringen nadoen omdat het geleerd heeft van teksten waarin mensen dat doen.
Bijvoorbeeld:
“Als alle vogels kunnen vliegen, en een mus is een vogel, dan kan een mus vliegen.”
GPT-4o kan zo’n redenering volgen, omdat het patroon herkent. Maar het doet dat niet via een formeel logisch systeem, eerder door patroonherkenning.
Het verschil met inductief redeneren
Hoewel beide vormen van redeneren logisch klinken, is er een duidelijk verschil in aanpak en zekerheid. Bij deductief redeneren ga je van een algemene regel naar een specifiek geval. Als de regels kloppen, dan is je conclusie met zekerheid correct. Deductie toetst bestaande kennis. Je gebruikt wat je al zeker weet om iets nieuws te concluderen. Er komt geen nieuwe theorie uit, maar je past een bestaande regel toe. Bij inductief redeneren ga je van specifieke gevallen naar een algemene conclusie. Je conclusie is waarschijnlijk op basis van waarnemingen, maar niet 100% zeker. Met inductie ontwikkel je nieuwe kennis. Je ontdekt een patroon uit de data.
